Ieder mens kan op basis van zijn eigenschappen in een bepaald maatschappelijke klasse worden ingedeeld. Westerlingen en ook veel Hindoes beschrijven dit systeem van maatschappelijke klassen als een rigide kastenstelsel. De werkelijke benaming van dit systeem is de varnashrama en heeft tot doel om spirituele vooruitgang te bereiken en uiteindelijk moksha. In principe hoort er niet van kaste, maar van varna gesproken te worden. Iedereen is anders, daarom werkt iedereen volgens zijn eigen manier naar gelang zijn natuurlijke aard om spirituele vooruitgang en daarmee geluk en liefde te bereiken. De ladder rechts, zoals vaak beschreven, impliceert niet dat de ene Varna 'beter' is dan de ander. Er is sprake van een horizontale hiërarchie, wat inhoud dat iedereen gelijkwaardig is en gelijke rechten heeft. De ladder suggereert alleen het bereiken van een hoger doel, namelijk spirituele vooruitgang. Vaak wordt het voorbeeld van het menselijk lichaam gegeven ter verduidelijking. De Brahmans zijn dan het hoofd, de Kshatriyas zijn dan de romp, etc. Dit betekent niet dat de Brahmans 'meer waard' zijn dan de Kshatriyas, wat de bestaande gedachtegang is. Je hoofd is immers niet belangrijker dan je romp, je hebt ze allebei nodig om te leven! Een Brahman wordt geacht kennis te vergaren en door te geven, hetgeen geassocieerd wordt met het hoofd. Zo wordt van een kshatriya verwacht bescherming te bieden wat geassocieerd wordt met de actie en de kracht in de armen van het menselijk lichaam.

Als je het concept van de varnashramas naar de huidige westerse situatie vertaalt, dan krijg je het volgend beeld. De bevolking is verdeeld in ruwweg 4 groepen:

1. Wetenschappers- onderzoekers, docenten, etc. (Brahmans)
2. Regering- politici, ambtenaren, militairen, politie, etc. (Kshatriyas)
3. Handelaren- producenten, zakenlieden, boeren, etc. (Vaisyas)
4. Dienstverlening- verplegers, bouwvakkers, reinigingsdiensten etc.(Sudras)
5. De groepen zijn gelijkwaardig aan elkaar. De een heeft niet meer rechten dan de ander.

De vier groepen moeten niet absoluut genomen worden, er bestaat overlap tussen de groepen. Ook is het mogelijk om te wisselen van groep, Varna. Voorbeelden zijn volop te vinden in de Hindu geschriften: Vyaas dev (heeft de veda gestructureerd), Valmiki (heeft Ramayan geschreven), Rishi Vishwamitra (guru van Shri Ram), Vidur, en ga zo maar door. Valimiki is wellicht het meest aansprekend. Hij heeft zichzelf ontwikkeld van een (struik)rover tot een zeer vooraanstaand geleerde. Andere bekende voorbeelden zijn de Kauravas en de Pandavas. Ze staan bekent als Kshatriyas, terwijl ze voorouders hebben die dat niet zijn. Ze zijn Kshatriyas geworden op basis van hun Karma.

Het overgaan van de ene naar de andere groep is mogelijk. Er zijn toch nogal wat vragen hierover. Ik zal de belangrijkste eruit halen en proberen om een zo adequaat mogelijk antwoord te geven.

1. Waarom worden de verschillende Varnas dan anders behandeld? Bv. Kshatriyas worden anders behandeld dan Sudras?
2. Hoe kan het dan dat er wordt gezegd dat je tot een bepaalde Varna behoort volgens je geboorte?
3. Hoe is er een strikte scheiding tussen de Varnas in de praktijk gekomen?

Antw. 1. Ook hier kun je een gelijkenis trekken met de westerse samenleving. Bij wet is iedereen gelijk, maar heeft u niet meer respect voor een vooraanstaand politicus, dan voor een straatveger?

Antw. 2. Een individu die opgroeit tussen criminelen heeft de tendens om ook criminele neigingen te vertonen. Iemand die opgroeit tussen wetenschappers heeft ook de tendens om wetenschappelijk te denken. De plaats en omgeving waarin je geboren wordt heeft dus wel degelijk invloed op je. Dit betekent niet dat je automatisch tot een Varna behoort door alleen je geboorte. Ook al bestaat je hele familie en omgeving uit mensen die alleen behoren tot de Vaisyas Varna, dan is dat nog geen garantie dat jij ook een succesvol handelaar zult worden. Je geboorte heeft wel invloed op de Varna waartoe je behoort, alleen is het niet de enige factor. Karma speelt minstens een even belangrijke rol. Je kunt zoon zijn van een Brahman geleerde, maar als je je als een crimineel gedraagt ben je geen Brahman.

Antw.. 3. Ik denk dat er een strikte scheiding is gekomen door egoïstische motieven van mensen, die hun rijkdom en kennis alleen binnen hun eigen familie of groep wilden houden. Om dat te doen moest ervoor gezorgd worden dat niemand hun 'familieberoep' (bv. Brahmin, Kshatriya) kon uitoefenen. Zo werden mensen uitgesloten en kon men niet op basis van hun Karma naar een ander Varna gaan. Hiermee was het zaad voor het bestaande, verkeerd geïnterpreteerde, strikt gescheiden kastenstelsel gelegd.

Vikash Anroedh