De Mahashivratri valt jaarlijks in de maand Phalgun (februari/maart) van de Hindukalender. Dit jaar valt de viering van Mahashivaratri op 16 februari. Er worden verschillende verhalen verteld om de oorsprong van het Shivaratri-feest (de nacht van Shiva) te verklaren. Eén daarvan is dat dit de dag is waarop Shiva in zijn extase de kosmische dans (Tandava) danste, waarbij alle goden en wijzen aan deze kosmische gebeurtenis deelnamen.

Toen Hij het dodelijke vergif innam dat uit de oceaan van melk opkwam, in antwoord op de gebeden van de werelden die erdoor vernietigd dreigden te worden, was de hitte zelfs voor Hem ondraaglijk. Daarom werd de Ganges ononderbroken over zijn samengeklitte haar gegoten. Shiva werd echter slechts gedeeltelijk afgekoeld en daarom werd de koele maan op zijn hoofd gezet, wat hem enige verlichting gaf. Toen werd de Ganges op zijn verwarde haren gezet. Dat was hem van grote steun. Hierna danste Shiva met alle goden de Tandavadans. Dit alles vond niet op een bepaalde dag plaats en daarom kan men niet zeggen dat Shivaratri die gedenkdag is.

We hebben trouwens niet alleen Mahashivaratri. Elke maand hebben we een Shivaratri, gewijd aan de verering van Shiva. Wat is het belang van de nacht tijdens de vieringen van (Maha) Shivaratri? Elke nacht is er een deel minder van de maan, tot op de nacht van de Nieuwe Maan, als de maan vernietigd wordt. Daarna komt er elke nacht een deel bij, tot de maan zich op de nacht van de Volle Maan weer voltooit. Het afnemen van de maan is symbool voor het afnemen van de denkende geest. De geest moet beheerst worden, in kracht verminderd en uiteindelijk vernietigd. Anders beheerst de geest (een bundel gedachten) de mens en blijft hij rusteloos.

Elke dag gedurende de donkere helft van de maand neemt de maan en symbolisch de mens zijn geest af. Er gaat dan een deel vanaf. De kracht van de geest vermindert. Op de veertiende nacht is er nog een heel klein stukje over. Als men zich deze dag spiritueel inspant kan zelfs dat klein beetje worden weggevaagd en beheerst men de geest. De veertiende nacht van de donkere helft van de maan wordt daarom Shivaratri genoemd, want men dient de nacht door te brengen in het herhalen van de heilige naam en het mediteren op Shiva, zonder enige andere gedachte aan voedsel of slaap. Dan is succes verzekerd. Eens per jaar in de nacht van Mahashivaratri wordt een bijzondere inzet van spirituele activiteiten aanbevolen, zodat al de aardse zaken wat tijdelijk en bedrieglijk (Maya) is, kan worden verwijderd waardoor de mens God kan bereiken. Van gehechtheid, onthecht raken. Van shavam (lijk) wordt men Shivam (God).

Dit is het doel van Shivaratri en daarom is het dwaas en zelfs schadelijk bedrog om te denken dat ‘wakker blijven’ het wezenlijke is waar het bij de viering om gaat. Men probeert die nacht de slaap te vermijden door kaartspel of non-stop in de bioscoop te zitten. Dat is niet de spirituele inspanning die op Shivaratri krachtiger gemaakt dient te worden.

Karishma