Bij het begin van iedere scheppingscyclus van de wereld, het aanbreken van de dag van Brahma, richt God de wereld in overeenkomstig de wet van karma en creëert de afzonderlijke zielen van mensen, dieren, planten, kortom van alles wat leeft. De ziel hult zich dan opnieuw in materie om ervaringen op te doen voor haar verdere evolutie. Pas als de ziel de verlossing heeft bereikt, zal hij zich niet meer in materie behoeven te hullen. Deze toestand noemen de Hindoes ‘moksha’ of ‘nirvana’: de uiteindelijke bevrijding. Volgens de gangbare visie van het Hindoeïsme is het leven op aarde dus niet de eindbestemming van de mens. Hij is hier om te groeien en zich vrij te maken van zijn stoffelijk omhulsel, het lichaam. Lukt dat niet in dit leven dan zal hij leven na leven terugkeren (reïncarneren), totdat de bevrijding volgt. Bij het sterven verlaat de ziel (atman) het lichaam.

Het lichaam dat opgebouwd is uit de vijf belangrijkste elementen aarde, vuur, water, lucht en ether, valt uiteen. Hoewel de atman (ziel) op zich geheel zuiver en “onbevlekt” is, zal deze bij het verlaten van een nog niet bevrijd mens aan diens levensenergieën blijven “hangen” en daaruit zal een nieuwe mens ontstaan, overeenkomstig het resterende karma (indrukken, verlangens). Dit proces van geboren worden en doodgaan (Samsara) herhaalt zich vele malen en geleidelijk aan zal het verlangen naar een werelds en materieel leven steeds minder worden. Het verlangen naar vereniging met het kosmische zal zich steeds dringender aandienen. Hiermee wordt bewust een aanvang gemaakt met de terugkeer naar het goddelijke. Begeerte naar persoonlijk bezit en genot zal verdwijnen.

Zelfs de ijlste van alle wensen, het streven naar vervolmaking en zelfs het streven naar moksha, zal verloren gaan en het Ene dat in allen is, namelijk het goddelijke, zal in alle zuiverheid overblijven. Egoïsme, eigenliefde, zal hiermee geheel verdwijnen en het besef dat alle wezens “behoren tot een grote familie” wordt dan duidelijker dan ooit.

De kosmische tijdsbeschouwing voert ons naar de centrale gedachte van het Hindoeisme dat alles wat in het tijdelijke ontstaat, ook in het tijdelijke teloor gaat en weer tot bloei komt. Deze processen herhalen zich tot in het oneindige, terwijl ieder wezen zich evolueert naar een hoger bestaansniveau. De begrippen evolutie, karma en reïncarnatie zijn daarom in het Hindoeisme onlosmakelijk met elkaar verbonden. Door een innerlijke drang naar ontwikkeling worden alle wezens naar een hoger niveau gestuwd. Het stadium waarin de mens verkeert, is van belang voor de mate waarin hij, door zijn karma, zijn evolutie kan beïnvloeden. In dit proces is het van wezenlijk belang dat het karma van het individu in overeenstemming is met Dharma. Hoe meer een mens leeft in overeenstemming met Dharma, hoe dichter hij is bij de ontdekking van de werkelijkheid (Zelf-realisatie). Het is een gangbare theorie binnen het Hindoeisme, dat een mens voor het verwerven van dit inzicht meerdere levens nodig heeft.